Κοζάνη
| Κοζάνη | |
|---|---|
| Πόλη | |
|
| |
| Χώρα | Αρχείο:Flag of Greece.svg Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Μακεδονίας |
| Διοίκηση | |
| • Δήμαρχος | Πρότυπο:Wikidata |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | 22px Μακεδονία |
| Νομός | Κοζάνης (πρωτεύουσα) |
| Έκταση | 366,018 τ.χλμ |
| Πληθυσμός | 55.926 (2011) |
| Ταχυδρομικός κώδικας | Πρότυπο:Wikidata |
| Τηλεφωνικός κωδικός | Πρότυπο:Wikidata |
| Πολιούχος | Πρότυπο:Wikidata |
| Ιστοσελίδα | Πρότυπο:Wikidata |
Η Κοζάνη είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, καθώς και της ομώνυμης περιφερειακής ενότητας. Είναι χτισμένη ανάμεσα στις οροσειρές του Βερμίου, του Μπούρινου και των Πιερίων, 15 χλμ βορειοδυτικά της λίμνης του Πολυφύτου, σε υψόμετρο 720 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Απέχει 120 χλμ από τη Θεσσαλονίκη και 470 χλμ από την Αθήνα. Έχει 55.926 κατοίκους, ενώ ο νέος διευρυμένος Καλλικρατικός Δήμος έχει 75.388 κατοίκους (απογραφή 2011).
Στην πόλη στεγάζονται τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΤΕΙ) της ίδιας περιφέρειας. Επίσης είναι η έδρα της Αστυνομικής Διεύθυνσης, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και του Εφετείου της Δυτικής Μακεδονίας, του 1ου Σώματος Στρατού της Ελλάδας και της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.
Περιεχόμενα
- 1 Ιστορική αναδρομή
- 2 Αξιοθέατα
- 3 Αποκριά στην Κοζάνη και αλλές εκδηλώσεις
- 4 Οικονομία
- 5 Αθλητικές ενώσεις
- 6 Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας
- 7 Συγκοινωνία
- 8 Δήμος Κοζάνης και δημοτικά διαμερίσματα
- 9 Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
- 10 Κλίμα
- 11 Παιδεία
- 12 Η εκπαίδευση στην Κοζάνη σήμερα
- 13 Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης
- 14 Υγεία
- 15 Διάσημοι Κοζανίτες
- 16 Αδελφοποιημένες πόλεις
- 17 Δείτε επίσης
- 18 Αναφορές
- 19 Βιβλιογραφία
- 20 Εξωτερικές συνδέσεις
Ιστορική αναδρομή
Νεολιθική εποχή - Αρχαία περίοδος - Βυζαντινή περίοδος
Αρχαιότητες από την προϊστορική εποχή μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο έχουν ανακαλυφθεί σε πολλά σημεία της πόλης. Στα ανατολικά της Κοζάνης, έχει ανασκαφεί νεκρόπολη, η οποία χρονολογείται από την εποχή του Σιδήρου.
ΟΙ αρχαιότητες που βρέθηκαν εδώ μαρτυρούν την ύπαρξη μιας από τις αρχαιότερες πόλεις της αρχαίας Ελιμιώτιδας (ή Ελίμειας), της οποίας η ακρόπολη βρισκόταν στο λόφο του «Αγίου Ελευθερίου»[1].
Στα νοτιοδυτικά της σύγχρονης πόλης, στο λόφο Σιόποτο, υπήρχε οικισμός ο οποίος ονομαζόταν Καλύβια, μεταξύ 1100 και 1300, ίχνη του οποίου υπάρχουν ακόμα.
Οθωμανική περίοδος - Βαλκανικοί πόλεμοι - Σύγχρονοι καιροί
Το 1392 άποικοι προερχόμενοι από την Πρεμετή, το Βυθικούκι και την Κόζδιανη της Ηπείρου, κατάφυγαν κυνηγημένοι από τους Τουρκαλβανούς στην περιοχή βόρεια της Σέλιτσας (που μέχρι σήμερα ονομάζεται Παλιοκόζδιανη) και στη συνέχεια μεταναστεύοντας ανατολικά συνάντησαν τον χριστιανικό οικισμό στα Καλύβια.[2] Οι κάτοικοι των Καλυβιών δεν τους αποξένωσαν, αλλά τους υποχρέωσαν να χτίσουν τις κατοικίες τους ανατολικότερα. Οι νέοι κάτοικοι ονόμασαν την περιοχή Τζαμουριά διασώζοντας το πατρωνύμιο της παλιάς τους περιοχής. Σήμερα η περιοχή ονομάζεται Τζάμπρα. Επίσης το βραχώδη λόφο επάνω από την Τζάμπρα τον ονόμασαν Σκρίκα ή Σκίρκα (Σκ’ρκα), που σημαίνει βραχώδες ύψωμα. Αν και υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το όνομα της πόλης η επικρατέστερη είναι πως οι άποικοι αυτοί της Ηπείρου ονόμασαν το νέο οικισμό Κόσδιανη που στη συνέχεια μετατράπηκε σε Κόζιανη και οι μετέπειτα λόγιοι το μετασχημάτισαν σε Κοζάνη. Οι κάτοικοι παλιών και νέων οικισμών ενώνονται σε μια νέα ενιαία κοινότητα, χτίζουν εκκλησία, κατασκευάζουν υδραγωγεία και κρήνες. Πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά στην Κοζάνη γίνεται σε σουλτανικό φιρμάνι του 1528, σαν οικισμός με 91 σπίτια, 23 εργένηδες και 15 χήρες.[3]
Το 1649 εκατόν είκοσι οικογένειες από το χωριό Κτένι, υπό την αρχηγία του προεστού τους Ιωάννη Τράντα, εγκαταστάθηκαν στη θέση Κρεβατάκια. Ο γιος του Ιωάννη Τράντα, Χαρίσιος, κατόρθωσε να λάβει Σουλτανικό διάταγμα με προνόμια για τους κατοίκους της πόλης, με το οποίο η πόλη περιέρχονταν υπό την προστασία της Σουλτανομήτορος. Οι κάτοικοι ήταν ελεύθεροι από κάποιους φόρους και απαγορευόταν να μένουν ως μόνιμοι κάτοικοι οι Μουσουλμάνοι στην πόλη.
Ο Χαρίσιος Τράντας, που θεωρείται ο πρώτος προύχοντας της πόλης, έκτισε μεγαλοπρεπή οικήματα και στόλισε την πόλη με πλατάνια και κρήνες. Το 1664 θεμελίωσε το ναό του Αγίου Νικολάου, που αποτελεί και τον πολιούχο της πόλης. Ο ναός ανακαινίστηκε το 1721. Το 1668 ιδρύεται η βιβλιοθήκη και η σχολή της Κοζάνης. Τον 17ο και 18ο αιώνα οι εμπορικές συναλλαγές με τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης δίνουν την ευκαιρία στην πόλη να αναπτυχθεί οικονομικά και πνευματικά. Από τα οικοδομήματα ξεχωρίζει το δημαρχείο, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου και τα αρχοντικά των Γ. Λασσάνη (στην ομώνυμη πλατεία) και Γ. Βούρκα. Κατά το 18ο αιώνα, όπως ξένοι περιηγητές αναφέρουν, ο πληθυσμός της Κοζάνης ήταν ελληνικός και με αυξητικές τάσεις.[4][5] Η λεηλασία της πόλης το 1803 από τον Ασλάν Μπέη διέκοψε παροδικά την ανάπτυξή της. Οι κάτοικοι της Κοζάνης συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ιωάννης Τσόντζας, που μετείχε της υπεράσπισης των Ψαρών. Άλλοι Κοζανίτες αγωνιστές του 1821 ήταν οι Μιχαήλ Ιωάννου, Εμμανουήλ Χατζηκωνσταντίνου, Κωνσταντίνος Ναουμίδης, Ιωάννης Τιάλιος, Γεώργιος Μάρανδος και Ιωάννης (Νάνος) Μπαρούτας[6]. Σύμφωνα με την απογραφή του 1904, στην πόλη κατοικούσαν 12.350 Έλληνες, από τους οποίους οι 350 ήταν βλαχόφωνοι.[7]Κατά το Μακεδονικό Αγώνα οι Κοζανίτες αγωνίστηκαν για την ελευθερία με σημαντικότερους Μακεδονομάχους, τον οπλαρχηγό Κωνσταντίνο Σιδέρη (καπετάν Τσίτσο) και τους προύχοντες Παναγιώτη Λιούφη, Κωνσταντίνο Καπιτσόγλου, Αθανάσιο Μάνο και Νικόλαο Μουμούζια.[8]
Απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 11 Οκτωβρίου 1912 όταν ο ελληνικός στρατός εισήλθε στην πόλη ύστερα από τη μάχη του Σαραντάπορου. Το 1923 κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πλήθος προσφύγων εγκαταστάθηκαν κυρίως στα νοτιοανατολικά της Κοζάνης.
Κατά τον 20ο αιώνα η πόλη αναπτύχθηκε ραγδαία, κυρίως λόγω της εκμετάλλευσης των αποθεμάτων λιγνίτη της περιοχής από τη ΔΕΗ. Ο σεισμός των 6,6 ρίχτερ που έγινε στην περιοχή στις 13 Μαΐου 1995 προξένησε μόνο υλικές ζήμιες. Σήμερα η Κοζάνη είναι το εμπορικό, συγκοινωνιακό και διοικητικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας.
Η ζωή της πόλης είναι πολύ έντονη, γεγονός στο οποίο συμβάλλουν και οι χιλιάδες φοιτητές των τεχνολογικών ιδρυμάτων (ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας) και του πανεπιστημίου της πόλης (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Την εβδομάδα της Απόκρεω η πόλη ζει στους ρυθμούς του καρναβαλιού. Το ξεφάντωμα γίνεται στους φανούς, σε όλες τις γειτονιές της πόλης.
Αξιοθέατα
Η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα μετά από αυτή της Αθήνας, και διαθέτει 153.000 τόμους, περισσότερα από 380 χειρόγραφα, 315 κώδικες και πολλές σπάνιες εκδόσεις, μεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόμενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου. Για το λόγο αυτό η Κοζάνη είχε ενταχθεί στο Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων με αντικείμενο προώθησης το Βιβλίο και την Ανάγνωση. Έτσι συστήθηκε το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης και καθιερώθηκε η Κοζάνη ως πόλη του Βιβλίου. Το Ινστιτούτο έπαψε να υφίσταται μετά την εφαρμογή του νόμου Καλλικράτη.
Το Ιστορικό-Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται σε κτήριο μακεδονικής αρχιτεκτονικής.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κοζάνης στεγάζεται σε αρχοντικό της πόλης.
Το Μουσείο Σύγχρονης Τοπικής Ιστορίας.
Τα Αρχοντικά του Γρ. Βούρκα και Γ. Λασσάνη από τα λίγα εναπομείναντα στην πόλη. Στο τελευταίο λειτουργεί η Δημοτική Χαρτοθήκη όπου μεταξύ των άλλων εκτίθεται και ένα από τα ελάχιστα πρωτότυπα της χάρτας του Ρήγα Φερραίου.
Ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου (17ος αι.) με τις σημαντικές τοιχογραφίες, το ξυλόγλυπτο τέμπλο και το καμπαναριό - σύμβολο της Κοζάνης.
Άλλα αξιόλογα διατηρητέα κτήρια της πόλης είναι, το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας, το "Δρίζειο" κληροδότημα, το "Βαλταδώρειο" γυμνάσιο, το ξενοδοχείο "Ερμιόνειον" κ.ά.
Το πάρκο Κουρί και το πάρκο του Αγίου Δημητρίου, όπου βρίσκονται το πνευματικό κέντρο και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο της πόλης. Ο Δημοτικός Κήπος Κοζάνης που δημιουργήθηκε στη θέση του παλαιού στρατοπέδου Ψυχογιου κερδίζει τις εντυπώσεις προσφέροντας οξυγόνο στην πόλη.
Αποκριά στην Κοζάνη και αλλές εκδηλώσεις
Οι αποκριές στην Κοζάνη έχουν μια ιδιαιτερότητα που τις κάνει να ξεχωρίζουν. Οι εκδηλώσεις ξεκινούν με χορούς και τραγούδια την "Τσικνοπέμπτη", 12 μέρες πριν από τη Μεγάλη Αποκριά. Την τελευταία εβδομάδα γίνεται ένα πραγματικό ξεφάντωμα από μεταμφιεσμένους και μη, που χορεύουν, "ρίχνονται", στο ρυθμό του τοπικού χορού "έντεκα". Τη Μεγάλη Αποκριά γίνεται παρέλαση αρμάτων. Εκεί φαίνεται το Κοζανίτικο χιούμορ, η καυστική σατυρική διάθεση και η πνευματώδης κριτική για κάθε επίκαιρο θέμα.
Το βράδυ της Αποκριάς, μετά την απογευματινή παρέλαση αρμάτων, ανάβουν σε κάθε γειτονιά οι "φανοί". Γύρω από τη φωτιά συνεχίζεται ολονύχτιο γλέντι με Κοζανίτικα σκωπτικά και παραδοσιακά τραγούδια της Αποκριάς. Μαζί με τους μεζέδες και τα παραδοσιακά Κοζανίτικα "κιχιά" προσφέρεται και άφθονο κρασί "κοκκινέλι", τοπικής παραγωγής.
Εκτός από την αποκριά, άλλες εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην πόλη, είναι τα Λασσάνεια (προς τιμή του αγωνιστή της Επανάστασης του 1821 Γ. Λασσάνη), στο τέλος του καλοκαιριού. Αποτελούνται από θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, αθλητικούς αγώνες κ.ά. Η ετήσια εμποροπανήγυρη Νιάημερος γίνεται την πρώτη Τρίτη του Οκτώβρη στην ομώνυμη περιοχή της πόλης.
Η Φιλαρμονική του Δήμου, η Πανδώρα, είναι η παλιότερη στην Ελλάδα και συμμετέχει σε όλες τις εκδηλώσεις και εορτές της πόλης.
Οικονομία
Η πόλη και η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας γενικότερα, είναι γνωστή για την συνεισφορά της στην ηλεκτρική ενέργεια της χώρας, και ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δουλεύει στα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια της Δ.Ε.Η., που παράγουν ηλεκτρισμό με πρώτη ύλη το λιγνίτη. Άλλα προϊόντα της περιοχής είναι τα μάρμαρα, ο κρόκος, φρούτα, κρασιά και διάφορα εξειδικευμένα βιοτεχνικά είδη. Η περιοχή της Κοζάνης είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της χώρας μας σε μερικά χωριά της οποίας (Κρόκος, Καρυδίτσα, Αγία Παρασκευή, Ανω Κώμη, Κάτω Κώμη, Λευκοπηγή, Πετρανά κ.λπ.) γίνεται από πάρα πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού. Πολλές Τράπεζες έχουν υποκαταστήματα στην πόλη, ενώ σημαντικός για την τοπική οικονομία είναι και ο ρόλος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Νομού Κοζάνης. Κάθε Σεπτέμβριο στην περιοχή Κοίλα, Κοζάνης, στο Εκθεσιακό Κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας, γίνεται η εμπορική έκθεση, όπου συμμετέχουν με τοπικά προϊόντα έμποροι από την Ελλάδα αλλά και από άλλα κράτη των Βαλκανίων.
Αθλητικές ενώσεις
- Εθνικός Κοζάνης
- Φ.Σ. Κοζάνης
- Λασσάνης Κοζάνης
- Α.Σ. Πήγασος Κοζάνης
- Α.Ε. Κοζάνης
- Γ.Σ. Κοζάνης
Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας
| Εφημερίδες | Περιοδικά | Τηλεοπτικοί σταθμοί | Ραδιοφωνικοί σταθμοί |
|---|---|---|---|
|
|
|
|
Συγκοινωνία
Η Κοζάνη συνδέεται αεροπορικώς με την Αθήνα. Το αεροδρόμιο "Φίλιππος" βρίσκεται 4 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης. Λειτουργεί από τη δεκαετία του 1950.
Στην Κοζάνη είναι ο τελευταίος σταθμός της σιδηροδρομικής γραμμής Αμυνταίου - Κοζάνης. Σήμερα πραγματοποιούνται τρία δρομολόγια ημερισίως για τη Θεσσαλονίκη, μέσω Πτολεμαίδας, Έδεσσας, Βέροιας.
Από τον νέο και υπερσύγχρονο σταθμό των ΚΤΕΛ ξεκινούν λεωφορεία για τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις, όπως Θεσσαλονίκη (κάθε μία ώρα), Αθήνα (5 φορές την ημέρα), Λάρισα, Ιωάννινα, Βόλο, καθώς και για τις περισσότερες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας. Βόρεια της πόλης περνάει ο αυτοκινητόδρομος Εγνατία Οδός, ο οποίος ξεκινάει από την Ηγουμενίτσα και καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Η συγκοινωνία μεσα στην πόλη γίνεται με δημοτικά minibus, ενώ μεταξύ του κέντρου και των Δημοτικών Διαμερισμάτων με αστικά των ΚΤΕΛ. Το κυκλοφοριακό πρόβλημα είναι ένα από τα βασικότερα που αντιμετωπίζει η πόλη σήμερα.
Δήμος Κοζάνης και δημοτικά διαμερίσματα
Ο Δήμος Κοζάνης αποτελείται από την πόλη της Κοζάνης και άλλα 20 δημοτικά διαμερίσματα. Καταλαμβάνει συνολικά έκταση 343Km2. Γνωστές συνοικίες της πόλης είναι η Σκ'ρκα, τα Ηπειρώτικα, η Γιτιά, ο Άγιος Αθανάσιος, τα Πλατάνια κ.ά. Τα δημοτικά διαμερίσματα είναι:
- Νέα Χαραυγή, 1.643 κατ.
- Οινόη, 398 κατ.
- Πτελέα, 319 κατ.
- Πετρανά, 1.012 κατ.
- Κοίλα-Νέα Καρδιά-Εξοχή-Μελίσσια, 1.437 κατ.
- Καρυδίτσα, 874 κατ.
- Άργιλος, 406 κατ.
- Πρωτοχώρι, 1.383 κατ.
- Νέο Κλείτος, 1.723 κατ. (Υπό μετεγκατάσταση στη νοτιοδυτική περιοχή του δήμου, από το δήμο Ελλησπόντου λόγω εργασιών της ΔΕΗ.)
- Λευκόβρυση, 1.076 κατ.
- Λευκοπηγή, 1.476 κατ.
- Βατερό, 1.108 κατ.
- Νέα Νικόπολη, 321 κατ.
- Λυγερή, 398 κατ.
- Καλαμιά, 407 κατ.
- Ανθότοπος, 398 κατ.
- Κηπάριο, 67 κατ.
- Αλωνάκια, 583 κατ.
- Σκήτη, 549 κατ.
- Ξηρολίμνη, 602 κατ.
- Μεταμόρφωση, 510 κατ.
Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
| Έτος | πληθυσμός | Μεταβολή | Πληθυσμός Δήμου | Μεταβολή | Πυκνότητα |
|---|---|---|---|---|---|
| 1971 | 23.240 | - | - | - | - |
| 1981 | 31.120 | +7.880 / +33,9% | - | - | - |
| 1991 | 31.553 | +433 / +1,39% | 43.395 | - | 119/km² |
| 2001 | 46.956 | +7,038 / +22,3% | 68.680 | +6.417/+14,8% | 136/km² |
Κλίμα
Το κλίμα της περιοχής είναι ηπειρωτικό, με ψυχρούς και ξηρούς χειμώνες και θερμά καλοκαίρια.
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μαρ | Απρ | Μαι | Ιον | Ιολ | Αυγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μέση Υψηλή Θερμοκρασία °C | 6 | 8 | 11 | 17 | 20 | 25 | 29 | 27 | 25 | 18 | 13 | 6 | 17 |
| Υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία °C | 18 | 18 | 21 | 27 | 30 | 36 | 37 | 35 | 31 | 27 | 25 | 16 | 37 |
| Μέση Χαμηλή Θερμοκρασία °C | -1 | 0 | 1 | 6 | 10 | 13 | 16 | 16 | 13 | 8 | 4 | 0 | 7 |
| Χαμηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία °C | -24 | -8 | -11 | -5 | 2 | 7 | 11 | 7 | 7 | -2 | -5 | -12 | -16 |
| Source: Weatherbase | |||||||||||||
Παιδεία
Τον 17ο αιώνα ιδρύθηκε στην Κοζάνη σχολείο στο οποίο πρώτος δάσκαλος ήταν ο Γεώργιος- Γρηγόριος Κονταρής, ο οποίος δίδασκε θεολογία και αριστοτελική φιλοσοφία. Στη συνέχεια δίδαξαν οι Ν. Ορφανός, Νεόφυτος Χριστόπουλος, Γεώργιος Παρακείμενος, ο ιερέας Σωτήριος και ο μαθητής του Μεθόδιο Ανθρακίτη Σεβαστός Λεοντιάδης, που έδωσαν βάρος στη διδασκαλία της γλώσσας, στη ρητορική και στη φιλοσοφία βάσει των αριστοτελικών σχολίων του Θεόφιλου Κορυδαλλέα.
Το 1745 ιδρύθηκε στην Κοζάνη η «Στοά». Στην εν λόγω σχολή δίδαξε θετικές επιστήμες ο Ευγένιος Βούλγαρης, η διδασκαλία όμως των θετικών επιστημών δε συνεχίστηκε καθώς οι διάδοχοι του, ο Νικόλαος Βάρκοσης, ο ιερέας Κωνσταντίνος, ο ιερομόναχος από τα Άγραφα Κύριλλος και ο Ι. Πέζαρος δεν είχαν γνώσεις θετικών επιστημών. Για την λειτουργία της «Στοάς» έδιναν χρήματα ντόπιοι αλλά και απόδημοι Κοζανίτες της Ουγγαρίας. Η «Στοά» πιθανώς σταμάτησε τη λειτουργία της το 1774.
Το 1756, ίσως επειδή ορισμένοι από τους αποδήμους Κοζανίτες που χρηματοδοτούσαν τη «Στοά» άρχισαν να αμφισβητούν ότι γινόταν σωστή διαχείριση των χρημάτων που έστελναν στην πατρίδα, δημιουργήθηκε και μια δεύτερη σχολή, η «Σχολή της Κομπανίας» (1756-1769) όπου δίδαξε αριστοτελικά σχόλια του Θεόφιλου Κορυδαλλέα ο Σιασανόπουλος από τα Ιωάννινα, μαθητής του Μπαλάνου Βαλασόπουλου. Άλλοι δάσκαλοι ήταν ο Γ. Παρακείμενος, ο Ι. Παπαλούιας και ο ιεροδιάκονος Καλλίνικος. Η εν λόγω σχολή έκλεισε το 1769 ίσως επειδή σταμάτησε η χρηματοδότησή της.
Το 1776 ιδρύθηκε από την Μητρόπολη και τους προκρίτους της Κοζάνης το «Ελληνικόν Μουσείον» (1776-1797/9) που χρηματοδοτούνταν κυρίως από τους τόκους κεφαλαίου 4.292 δουκάτων, του Κοζανίτη Δημητρίου Μανόλη Παγούνη, που ήταν κατατεθειμένο στην επίσημη τράπεζα της Βενετίας, Zecca (γι’ αυτό και λεγόταν και «Σχολείο του Παγούνη») και από τους τόκους κεφαλαίου 800 γροσίων που ήταν κατατεθειμένο στη Θεσσαλονίκη. Στο «Ελληνικόν Μουσείον» δίδαξαν μεταξύ άλλων οι Αμφιλόχιος Παρασκευάς, Γ. Λούιας, Ι. Αιτωλός, Δ. Παπαγιαννούσης, Κ. Στάμκος, Γ. Πάικος και ο ιερέας Χριστόδουλος. Το 1797/9, μετά την κατάληψη της Βενετίας από τους Γάλλους, διακόπηκε η αποστολή χρημάτων και έτσι σταμάτησε η λειτουργία του εν λόγω σχολείου.
Την περίοδο 1804-1810 δίδαξε στην Κοζάνη ο Στέφανος Σταμκίδης με χρηματοδότηση των αδελφών Τακιατζή.[9]
Η εκπαίδευση στην Κοζάνη σήμερα
Η πόλη έχει 27 Δημοτικά Σχολεία (άλλα 15 υπάρχουν στα διάφορα Δ.Δ.), 13 γυμνάσια (άλλα 3 υπάρχουν στα Δ.Δ.), 11 Λύκεια, 4 ΤΕΕ, σχολές ΟΑΕΔ, ΙΕΚ κ.τ.λ. και ένα δημοτικό Ωδείο.
Το Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας και ιδρύθηκε το 1976. Στην Κοζάνη είναι η έδρα της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας, της Σχολής Τεχνολογικών Εφαρμογών και της Σχολής Υγείας. Επίσης στην πόλη βρίσκεται και η βάση του πανεπιστημίου της περιφέρειας και της Πολυτεχνικής του Σχολής, το οποίο ιδρύθηκε το 2002. Σήμερα στην Κοζάνη σπουδάζουν περίπου 15.000 φοιτητές από την Έλλάδα και από άλλες περιοχές.
Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης
Η Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης στεγάζεται στο αρχοντικό του Γ. Λασσάνη στην ομώνυμη πλατεία της πόλης.
Αποτελεί σημαντικό τμήμα του πολιτισμού της Κοζάνης και δημιουργήθηκε με τη συνεργασία του δήμου Κοζάνης και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Τα εγκαίνια της Δημοτικής Χαρτοθήκης έγιναν μαζί με τα εγκαίνια του αρχοντικού στις 11 Οκτωβρίου 2008 (96η επέτειος από την Απελευθέρωση της Κοζάνης). Στα εκθέματά της περιλαμβάνονται: αντίγραφο της πρωτότυπης Χάρτας του Ρήγα Φεραίου, αντίγραφο του χάρτη ή άτλαντα της υδρογείου του Άνθιμου Γαζή, ομοιότυπο του χάρτη (Πίνακα) της Ελλάδας του ίδιου και άλλα έργα της εποχής του Νεοελληνικού και Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού[10].
Υγεία
Το Μαμάτσειο Γενικό Νομαρχειακό Νοσοκομείο Κοζάνης [1] λειτουργεί από το 1953, φέρει το όνομα του Κοζανίτη δωρητή του, Κωνσταντίνο Μαμάτσιο και εξυπηρετεί τις ανάγκες όλης της περιοχής. Στην πόλη επίσης υπάρχουν 5 ιδιωτικές γενικές κλινικές, Μαιευτική Κλινική και 2 Ψυχιατρικά θεραπευτήρια.
Διάσημοι Κοζανίτες
- Γεώργιος Παρακείμενος, φιλόσοφος και εκπαιδευτικός.
- Μιχαήλ Περδικάρης (Κοζάνη 1766 - Μοναστήρι 1828) ιατρός και λόγιος.
- Χαρίσιος Μεγδάνης (1768-1823), ιατρός και λόγιος.
- Γεώργιος Ρουσιάδης (1783-1852), λόγιος, Φιλικός, συμμετείχε στην επανάσταση του 1821.
- Γεώργιος Σακελλάριος, φιλόσοφος και εκπαιδευτικός.
- Γεώργιος Καραγιάννης, πρόγονος του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν.
- Γεώργιος Λασσάνης, λόγιος και πολιτικός.
- Ηλίας Ατματζίδης, τερματοφύλακας.
- Γιάννης Αμανατίδης, ποδοσφαιριστής.
- Ιεροκλής Στολτίδης, ποδοσφαιριστής.
- Νικόλαος Άσιμος, συνθέτης και τραγουδιστής.
- Καλλιόπη Βέττα, τραγουδίστρια.
- Άννα Διαμαντοπούλου, πολιτικός.
- Γιώργος Παπακωνσταντίνου, πολιτικός.
- Ευριπίδης Μπακιρτζής, πολιτικός.
- Πάσχος Μανδραβέλης, δημοσιογράφος.
- Μίλτος Μακρίδης, Παρουσιαστής, ηθοποιός.
- Ιωάννης Τοπαλίδης, Ποδοσφαιριστής, βοηθός προπονητή.
- Χρήστος Ραφαηλίδης, διάσημος μουσικοσυνθέτης στη Νέα Υόρκη.
- Γιάννης Διδιλης, πιανίστας, συνθέτης, μαέστρος, συνεργάτης του Μίκη Θεοδωράκη
Αδελφοποιημένες πόλεις
- Μπρίστολ, Κοννέκτικατ, Η.Π.Α.
- Ιάσιο, Ρουμανία
- Ταργκόβιστε, Βουλγαρία
Δείτε επίσης
Αναφορές
- ↑ Δημήτρης Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (Έκδοση της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ.144
- ↑ Παπακωνσταντίνου Μιχάλης, Μια Βορειοελληνική πόλη στην Τουρκοκρατία. Ιστορία της Κοζάνης 1400-1912, Εκδόσεις Εστία, Αθήνα 1992.
- ↑ Χατζηιωάννου Μ.-Χ. 2000:32. Η ιστορική εξέλιξη των οικισμών στην περιοχή του Αλιάκμονα κατά την Τουρκοκρατία. Ο κώδικας αρ. 201 της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρου Ζάβορδα, Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών & Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
- ↑ William Martin Leake. 1835:305. Travels in Northern Greece. London.
- ↑ Bouè, A. 1854:87. Recueil d' itineraires dans la Turquie d' Europe. Details topographiques et statistiques sur cet empire. Vienna.
- ↑ Θάρρος, Καθημερινή Ενημέρωση για το νομό Κοζάνης, Σάββατο 26 Μαρτίου 2011
- ↑ Κωνσταντίνος Σπανός. Η απογραφή του Σαντζακίου των Σερβίων, in: Ελιμειακά, 48-49, 2001.
- ↑ Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, ΕΜΣ, εκδόσεις University Studio Press. Θεσσαλονίκη 2008
- ↑ Ε/Ιστορικά, ένθετο εφημερίδας Ελευθεροτυπία, ΚΟΖΑΝΗ: Από την αρχαιότητα έως σήμερα, 16 Ιανουαρίου 2003, τεύχος 168, σελ.16-18
- ↑ Μόνιμη συλλογή Δημ. Χαρτοθήκης Κοζάνης
Βιβλιογραφία
- Βασίλειος Β. Πασχαλίδης: Ο Ιατροφιλόσοφος Γεώργιος Κ. Σακελλάριος , Ο Κοζανίτης, Αθήνα 1993
- Πασχαλίδης Β. Βασ., "Το αρχοντικό των Σακελλαρίων στην Κοζάνη, 1670-1977", Η Κοζάνη και η περιοχή της. Ιστορία και Πολιτισμός. Πρακτικά Α΄ Συνεδρίου (Σεπτέμβριος 1993). Κοζάνη 1997, σ. 431-458.
- Παπακωνσταντίνου Μιχάλης, Μια Βορειοελληνική πόλη στην Τουρκοκρατία. Ιστορία της Κοζάνης 1400-1912, Εκδ. Εστία, Αθήνα 1992.
- Kαλινδέρης Μιχαήλ, Αι συντεχνίαι της Κοζάνης επί Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1958.
- Καλινδέρης Μιχαήλ, Τα λυτά έγγραφα της δημοτικής βιβλιοθήκης Κοζάνης 1676-1808, Θεσσαλονίκη 1951.
- Δημήτρης Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (Έκδοση της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 144
Εξωτερικές συνδέσεις
- Ιστοσελίδα του δήμου Κοζάνης
- Το Λαογραφικό, Ιστορικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης
- Αρχαιολογικό Μουσείο Κοζάνης
- Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη.
- Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας (ΑΤΕΙ Κοζάνης).
- Επιχειρήσεις Κοζάνης
- Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης
Πρότυπο:Δήμος Κοζάνης Πρότυπο:Δήμοι του νομού Κοζάνης Πρότυπο:Έδρες νομών της Ελλάδας Πρότυπο:Έδρες ελληνικών περιφερειών
